Altay Tankı (2)

14 Aralık 2020

İlk yazdığım Altay Tankı yazısı üzerine çok sayıda müspet ve menfi yorum yapıldı. Hâlbuki ben sadece daha önceden kamuoyuna malum olmuş bilgileri yorum yapmadan aktarmıştım. Gelen eleştiriler üzerine Altay tankının ihale sürecini, bir kısım bilgiler mükerrer olsa da daha detaylı anlatmak ihtiyacını duydum. Ancak kısaca da Altay Tankından da tekrar bahsetmek istiyorum.

Altay Tankı nedir?

‘’Altay Ana Muharebe Tankı’’ tüm fikri, sınai ve lisans haklarıyla Milli Savunma Bakanlığına ait “milli” bir platformdur.

Altay Ana Muharebe Tankı Önemli Detaylar ise şöyledir: 

Tahmini Proje Maliyeti: 7 milyar (€) Euro, 8,40 milyar ($) Dolar, Proje Ekonomik Büyüklüğü: Uzun vadede 25-30 milyar ($)doları bulması bekleniyor. Planlanan Üretim: 250’si kesin 250’si opsiyon 500 adet tank. Uzun vadede tedarik edilecek tank sayısının bini bulması öngörülüyor. Böylece TSK envanterindeki deki tankların yenilenmesi bekleniliyor… Yaklaşık 20 yıla yayılan projenin ekonomik büyüklüğünün 25-30 milyar doları bulacağı tahmin ediliyor…

Üretilecek Altay tanklarınınım ilk 250 adedin T1 ve T2 olarak iki farklı konfigürasyonda üretileceğini, ilk 40 adet ALTAY tankının T1 konfigürasyonunda diğer üretimlerin ise T2 konfigürasyonunda olması, T2 konfigürasyon da insansız kule gibi kabiliyetlerin yer alması hedefleniyor.

Altay Tankının tasarım, prototip geliştirme ve seri üretim ihale süreci

Milli Savunma Bakanlığı Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) , Bakanlar Kurulu’nun
25 Mayıs 1998 gün, 98/11173 Karar Sayısı ve ’’Türk Savunma Sanayii Politikası ve Stratejisi Esasları’’ başlıklı kararı gereği Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyaç duyduğu modern ana muharebe tankının özgün tasarım ve milli imkânlarla tedarik edilmesi için ihale açıyor… Bu ihaleye Türkiye’de teklif verebilecek üç firma bulunuyor: OTOKAR, FNSS ve BMC. Başlangıçta bu üç firmanın bir konsorsiyum olarak teklif vermesi düşünülüyorsa da sonuçta her firma ayrı ayrı teklif veriyor. Neticede 2007 yılında ihaleyi 495 milyon Dolar teklifi ile OTOKAR alıyor…

İhale sözleşmesinde ‘’Dönem - I’’ ve ‘’Dönem - II’’ diye iki bölüm geçiyor… Dönem I olarak adlandırılan bölüm, “Konsept Tasarım”, “Detaylı Tasarım”, “Prototip Geliştirme ve Kalifikasyon” olmak üzere üç aşamadan oluşuyor. Dönem – II ise seri üretimi kapsıyor…

Dönem – I: Konsept Tasarım, Detaylı Tasarım, Prototip Geliştirme ve Kalifikasyon

Dönem – I aşamasında yer alan “Konsept Tasarım”, “Detaylı Tasarım’’, ‘’Prototip Geliştirme ve Kalifikasyon” görevlerini yerine getirebilmek için OTOKAR aşağıdaki alt yükleniciler ile görüşüyor:

Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK veya (MKE)

OTOKAR, tank topunun yapımı için Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK veya kısaca MKE) ile görüşerek bu görevi MKE’ne aktarıyor. MKE, bu tank için 120 mm (L55 modeli) tank topunu Hyundai Rotem’den sağlanan teknoloji transferi ile geliştirecektir.

ROKETSAN

OTOKAR, tankın zırhının üretilmesi için ROKETSAN ile görüşüyor. Zırh üretimini ROKETSAN’a aktarıyor. ROKETSAN, Güney Kore Hyundai Rotem‘den sağladığı teknoloji transferi ile modern tanksavar silahlarının etki edemeyeceği yeni nesil bilinmeyen tip ‘’Modüler Zırh Paketi’’ni geliştirecektir.

ASELSAN

OTOKAR, tankın atış kontrol sistemlerinin üretimi için ASELSAN ile görüşerek tankın atış kontrol sistemlerinin üretimini ASELSAN’a aktarıyor. ASELSAN, tankta yer alan atış kontrol sistemi, elektro optik sistemler ve birçok elektronik sistemin geliştirilmesi ve entegrasyonunundan sorumlu olacaktır. Aselsan ayrıca Altay tankında da kullanılacak olan ‘’AKKOR, aktif koruma sistemi’’ de geliştirecektir.

Tank Palet Fabrikası

OTOKAR, tankın palet ve askı donanımları üretimi için Arifiye Tank Palet Fabrikası ile görüşüyor. Tankların palet ve askı donanımlarının üretimini Arifiye Tank Palet Fabrikası yapacaktır…

Hyundai Rotem

OTOKAR eknoloji transferi için Kore’li Hyundai Rotem (Railroading Technology System) firması ile görüşüyor… Hyundai Rotem, K1A1Ana Muharebe tankını üretmektedir. Hyundai Rotem’dan teknoloji transferi yapılacaktır. Bu maksatla OTOKAR, Kore Hyundai Rotem ile GFE, TS&AP (Teknik destek ve yardım anlaşması) ve lisans sözleşmeleri ve Rotem, Hyundai ile K-2 Black Panther alt sistem lisans üretim anlaşmaları imzalıyor…

MTU

OTOKAR, tank motoru ve transmisyonun tedariki için MTU firması ile görüşüyor. MTU, Alman Daimler-Chrysler otomotiv grubunun ağır motor birimi olan bir firmadır. OTOKAR, Altay Tankları için MTU ile MTU-Renk Europowerpack (MTU tank motoru ve MTU transmisyon) tedariki için anlaşıyor…

TÜMOSAN

Otokar, başlangıç üretiminde MTU motorlarını kullanmak için MTU ile anlaşıyor. Ancak müteakip üretiminde Altay Tankı için yerli güç grubu geliştirilmesine yönelik çalışmalar için de Tümosan Motor ve Traktör Sanayi AŞ (TÜMOSAN) ile anlaşıyor. TÜMOSAN, projeyi 190 milyon avro bütçe ile 54 ay içerisinde gerçekleştirmeyi taahhüt ediyor.

Dönem – I sonucu

OTOKAR sözleşmesi gereği Dönem – I içinde yer alan “Konsept Tasarım’’, “Detaylı Tasarım’’, ‘’Prototip Geliştirme ve Kalifikasyon” görevlerini tamamlayarak PV1 ve PV2 olarak adlandırılan iki modelde toplam beş adet prototip Altay Tankını 2014 yılında  üretiyor.

Üretilen PV1 ve PV2 prototiplerindeki beş Altay Tankının kalifikasyon ve kabul aşamasında testler 2015 yılı ortalarında başlıyor.   

PV1 modeli Altay Tankları test için hareket kabiliyeti, performans ve zorlu hava koşullarında (Sarıkamış’ta) dayanım testleri için 10.000 km yol kat ediyor. PV2 modeli Altay Tankları atış performans testleri için Şereflikoçhisar atış bölgesinde yapılıyor.

PV1 ve PV2 modeli prototipinde üretilen beş Altay Tankının tamamı testlerini başarı ile tamamlıyor…

OTOKAR, Altay Tankı üzerinde çalışırken

OTOKAR Altay Tankı üzerinde çalıştığı süreçte BMC ile ilgili yaşanan iki gelişmenin anlatılması gerekiyor. BMC, 2014 yılında TMSF tarafından satışa çıkarılıyor. Ethem Sancak, BMC’yi 200 milyon Dolara satın alıyor. Ethem Sancak, BMC’yi aldıktan hemen sonra BMC’nin % 25 hissesini 100 milyon Dolara Öztreyler Şirketine, % 49.9 hissesini de 300 milyon Dolara Katar Ordusuna satıyor.

2015 yılında ise Sakarya Karasu'da 2.2 milyon metrekarelik arazi BMC’ye bu arazi üzerinde savunma sanayi ürünleri, tren ekipmanı üretimi yapması için tahsis ediliyor…

Dönem – II: Seri Üretim

Prototipler üzerinde testler devam ederken, seri üretim için vakit kaybetmek istemeyen SSM 2015 yılı bitmeden ‘’seri üretim’’ için ‘’Teklife Çağrı Dosyası’’ (TÇD)’nı yayımlıyor…

Yayımlanan TÇD, sözleşme gereği bu dokümanı almaya tek yetkili şirket olan OTOKAR tarafından alınarak, 250 adet Altay’ın seri üretimi ve bunların entegre lojistik destek faaliyetlerini kapsayan teklifini 18 Ocak 2016’da SSM’ye sunuyor…

OTOKAR’ın bu teklifi SSM tarafından değerlendiriliyor. Ancak SSM teklifi uygun bulmayarak OTOKAR’dan en iyi ve en son teklifini BAFO (Best And Final Offer/ En İyi ve Son Teklif) vermesini istiyor. Bunun üzerine teklifini revize eden OTOKAR, teklifini 29 Ağustos 2016 tarihinde SSM’ye sunuyor. Ancak SSM tarafından yapılan değerlendirme sonrası bu teklif de uygun bulunmuyor…

Altay Tankı seri üretim ihalesi

Sonuçta SSM, Altay Tankının seri üretiminin ihale yöntemiyle karşılanmasına karar veriyor. Bu durum üzerine OTOKAR Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP)’na şu açıklamayı yapıyor: “SSM tarafından şirketimize bugün tebliğ edilen yazıda teklifin idari, mali ve teknik tüm yönleri ile değerlendirildiği ancak fiyat başta olmak üzere sözleşme şartlarında anlaşma sağlanamaması nedeniyle teklifin uygun bulunmayarak ihtiyacın ihale yöntemiyle karşılanmasına karar verildiği bildirilmiştir.” 

Altay Tankı seri üretiminin ihale yöntemiyle karşılanması yolunun seçilmesi üzerine, 250 adeti kesin, 250 adeti opsiyonlu olmak üzere 500 adet Altay tankı üretimi için 2017 yılında SSM tarafından ihale açılıyor…

16 Kasım 2017’de sona erecek teklif verme süresi dâhilinde OTOKAR, BMC ve FNSS ihale için tekliflerini veriyor… Altay tankı seri üretim ihalesine katılan bu şirketlerin ortaklı yapıları da şu şekildedir: OTOKAR: %100 Türk, BMC: %50,1 Türk, %49,9 Katar Emirliği, FNSS: %51 Türk, %49 İngiltere

İhaleye katılan üç şirketin de ilk teklifleri kabul görmüyor. SSM tarafından üç şirketten de tekliflerinin revize edilmesi isteniyor. Bunun için üç şirket de 8 Şubat 2018 tarihinde BAFO’larını SSM’ye sunuyorlar. SSM bu teklifleri de kabul etmeyerek üç şirketten de ikinci bir BAFO sunumlarını istiyor…

İkinci BAFO’lar da Mart 2018 tarihinde SSM’ye sunuluyor. Son BAFO sonrası değerlendirmelerini tamamlayan SSM şu açıklamayı yapıyor: “Modern tank ihtiyacımıza cevap vermek üzere geliştirilmiş Altay tankının 250 adedinin seri üretim işi ve Altay tankına milli güç grubu geliştirilmesi işi için İcra Komitesinde alınan kararla BMC A.Ş. ile sözleşme görüşmelerine başlanacak.” 

Altay Tankı seri üretim ihale sonucu ve sonrasında yaşananlar

Böylece 2018 yılı Nisan ayında BMC’nin, Altay Tankı seri üretimi ihalesinde Otokar ve FNSS'i geride bırakarak kazandığı resmen açıklanıyor. 2018 yılı Kasım ayında da SSM ile BMC Altay Tankının seri üretimi için sözleşme imzalıyor…

BMC, SSM’den Altay Tankı seri üretim ihalesini aldıktan sona Mayıs 2018'de Cumhurbaşkanlığı kararı ile BMC’ye karşılığı 1,4 milyar TL'yi bulan süper teşvikler veriliyor… Bir yıl sonra da Cumhurbaşkanlığı kararı ile 31 Aralık 2019 tarihine kadar devir işlemleri tamamlanmak üzere Arifiye Tank-Palet Fabrikası 25 yıllığına BMC'ye kiralanıyor.

Eğer diğer firmalar da ihaleden önce bilselerdi ihaleyi alan şirkete süper teşvikler verileceğini ve Tank Palet Fabrikasının tahsis edileceğini belki de fiyat tekliflerini ona göre verirlerdi yorumları yapılıyor… Dolaysıyla BMC’ye ihaleden sonra süper teşviklerin verilmesinin ve Arifiye Tank Palet Fabrikasının kiralanmasının İhale Kanunu açısından etik olmadığı bir tarafa yasal olmadığı değerlendiriliyor… Ayrıca Sakarya Karasu’daki 2.2 milyon metrekarelik arazinin de 2015 yılında BMC’ye tahsisi de manidar bulunuyor..

İlk Altay Tankının teslimi

SSM tarafından değerlendirmeler devam ederken o zamanki Milli Savunma Bakanı Nurettin Canikli şu açıklamayı yapıyor: “Teklifler verildi. Şu anda değerlendirilmesi yapılıyor. Birçok kriter var. O çerçevede en uygun teklifi kim vermişse ihaleyi o alacak. Öyle herhangi bir kişinin, grubun dışlanması diye bir şey söz konusu olamaz. Bunlar zaten açık yapılıyor, tankın seri üretimine 2019 yılının sonu, 2020’nin başında geçeceğiz.” 

SSM tarafından yayımlanan 2017-2021 yılı stratejik planında, ilk 15 ALTAY ana muharebe tankının 2020 yılında hizmete gireceği, 2021’de ise 20 tankın teslim edileceği bilgisi yer alıyor.

Sonuç

Benim ilk yazımda da polemik konusu olabilecek bir konu yoktu. Ben sadece Altay Tankı üretim süreci hakkında bilgi vermiştim. Bugün de Altay Tankının ihale süreci hakkında bilgi verdim. Ancak ilk yazımda; o zamanki Savunma Bakanı Canikli’nin söylediği ve SSM 2017-2021 yılı stratejik planında yer alan ve 2020 yılı biterken TSK’ye teslim edilmesi gereken ilk 15 Altay Tankının akıbetini sormuştum... Çünkü TSK’ne sözleşme gereği 2019 yılı sonu veya 2020 yılı başında teslim edilecek tanklar ortada bulunmuyor. Devlet sözleşmesini yerine getirmeyen şirketlere İhale Yasası gereği ceza kesilir. O da kesilmiyor!

Sonuç şu ki; Yerli ve milli olması gereken Altay Tankını yüzde 100 yerli ve milli bir Türk şirketi üretme imkânı varken, bu yerli ve milli Türk şirket Altay Tankının prototipini üretmişken, kapalı kapılar ardında, bilerek ve istenerek ve kasten Altay Tankının üretimi bu şirketin elinden alınarak yüzde 49,9’u yabancı olan bir başka şirkete veriliyor. Bu şirket de bir türlü Altay Tankını üretemiyor. Ve bu iş de ‘’yerli ve milli’’ kavramını dillerinden düşürmeyenler tarafından yapılıyor…  

Arz emek de bana kalıyor…

Osman AYDOĞAN