Doğu’nun sesi (2)

12 Şubat 2023

Bugün, on ilde yaşadığımız depremin altıncı günü…

Yaşadıklarımızı bir tarafa bırakarak, yaşadıklarımızı, hissiyatımızı anlatan bir sese kulak vermek istiyorum… Bu maksatla bugün de bu İranlı sanatçı Mamak Khadem’in bir şarkısına yer vermek istiyorum…

1992 yılında kurulan İranlı bir müzik grubu var: “Axiom of Choice” Bu grup İranlı müzisyen Ramin Tolkian ve Mammad Mohsenzadeh tarafından kuruluyor. ABD’de yaşayan kadın ses sanatçısı Mamak Khadem de grubun vokalistliğini yapıyor… Bu neo-etnik müzik grubunun müzik stili Fars klasik müziği ile batı müziklerinden bir sentezinden oluşuyor… Ne yazık ki bu grup sadece üç albüm yaparak dağılıyor… Bu albümlerin isimleri; ‘’Beyond Denial’’ (Faray-e Enkaar) (1996), Niya Yesh (2000) ve ''Unfolding'' (Goshayesh) (2002) 

Grubun yaptıkları bu üç albümden sonuncusu olan ‘’Unfolding’’ (Goshayesh) adlı albümlerinde Ömer Hayyam'ın rubaileri şarkı sözü olarak kullanılıyor… Grubun bu albümünde yer alan ‘’Color of Dreams’’ adlı bir şarkı da sözleri Ömer Hayyam’ın rubailerinden oluşuyor: 

''Şu testi de benim gibi biriydi;
O da bir güzele vurgun, dertliydi.
Kim bilir, belki boynundaki kulp
Bir sevgilinin bem beyaz eliydi.

İçinde şaşkın kaldığımız şu çarkıfelek,
Biliriz ki hayal fânusu ondan bir örnek.
Güneşi çerağ (lamba) bil, âlemi de fânus,
İçinde dönmekteyiz şekil şekil, benek benek..
Aslında şaşkın bir şekilde.

Ey kalbim,
Ey aşığın yüreği,
Ey kalbin fedaisi…''

Bu dörtlükler Ömer Hayyam’ın ‘’Dörtlükler’’ (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019) adlı eserinde iki farklı bölümde yer alıyor…  Ancak son dörtlüğün sonunda yer alan  ‘’Aslında şaşkın bir şekilde’’ ve şarkının son bölümü olan ‘’Ey kalbim, Ey aşığın yüreği, Ey kalbin fedaisi’’ Hayyam’a ait değil, bunlar rubailerde yer almıyor… Şarkıcı, sözleri Hayyam’dan alıp bu şarkıya uyarlarken bunları kendisi ekliyor tıpkı Ali Ekber Çiçek’in Sıdkı Baba’nın ‘’Nura Düş Oldum’’ şiirini alıp bestelerken şiirde yer almayan ‘’Haydar Haydar’’ sözcüklerini türküsüne eklediği gibi….

Şarkıdaki müzik, hançeredeki ses, hançeredeki feryâd, figân, ağıt, sözlerindeki anlam bize ait, Ortasya'dan Balkanlara, Kafkasya'dan Ortadoğu'ya bizim coğrafyamıza ait, bizim kültürümüze ait… Bu ses, bu feryâd, bu figân bu ağıt bu coğrafyada yaşanan ihmalleri anlatıyor, vurdumduymazlıkları anlatıyor, sorumsuzlukları anlatıyor, bilgisizliği, bilimsizliği anlatıyor, kaderciliği anlatıyor, ihaneti anlatıyor, vasatlığı, sığlığı, pişkinliği, küstahlığı anlatıyor,

Bu ses, bu feryâd, bu figân bu ağıt belki de bizlerin halet-i ruhiyemizi anlatıyor… Zira güneş bir lamba, âlem de bir fânus... Ve fânusun İçinde ateş böcekleri gibi dönmekteyiz şekil şekil, benek benek, kelebek kelebek... Ve tıpkı da şarkıda da olduğu gibi şaşkın bir şekilde...

‘’İçinde şaşkın kaldığımız şu çarkıfelek,
Biliriz ki hayal fânusu ondan bir örnek.
Güneşi çerağ (lamba) bil, âlemi de fânus. ,
İçinde dönmekteyiz şekil şekil, benek benek..
Aslında şaşkın bir şekilde’’

Bu feryâddan, bu figândan bu ağıttan, bu acıdan belki de bu şarkının sözleri üzerinde yoğunlaşarak kurtuluruz. Kâniat dediğimiz bir hayal fânus aslında… Ama biz ona gerçeklik atfederiz. Bütün acılarımız ve şaşkınlığımız ondandır… Bir bilsek; bizlerin bu kâinatın içinde olmadığımızı, bu kâinatın bizim içimizde olduğunu!… Dışımızda gördüğümüz her şeyin bir prodüksiyon, bir yansıma olduğunu, içimizin bir yansıması olduğunu!… Tıpkı Marcel Proust’un, ‘’Swann' ların Tarafı - Kayıp Zamanın İzinde 1. Kitap’’ (Yapı Kredi Yayınları, 2006) adlı eserinde (*) söylediği gibi: ‘’Asıl gerçek bir hiçliktir belki, düşümüzde de var olan.’’

Kitapta ayrıca günümüzdeki karamsarlığımız dağıtacak, geleceğe umutla bakmamızı sağlayacak şu cümleler de yer alıyor:

“Ormanlar kapkara oldu bile, ama gökyüzü hâlâ mavi.”

''Akıp gider uzun sürmez mutluluğu kötülerin.'’

Sizlere, yurdumuzdan güzel haberler alacağımız bir Pazar günü dilerim..

Arz ederim…

Osman AYDOĞAN

Axiom of Choice, “Unfolding” isimli albümünden: ‘’Color of Dreams’’:
https://www.youtube.com/watch?v=tu4bz2M2i1Q

(*) Marcel Proust'un 7 ciltten oluşan dev eseri: ‘’Kayıp Zamanın İzinde’’ romanı, Marcel Proust'un hayatının son 17 yılında yazdığı yaklaşık bir milyon iki yüz elli bin sözcükten oluşan 3000 sayfalık dev romandır. 20.yy edebiyatının en büyük eserlerinden biri olarak kabul edilir. Ciltlerin adı şu şekildedir:

1. Swann'ların tarafı,
2. Çiçek açmış genç kızların gölgesinde,
3. Guermantes tarafı
4. Sodom ve Gomorra
5. Mahpus
6. Albertine kayıp
7. Yakalanan zaman

Marcel Proust’un bu yedi adet kitap serisini Yapı Kredi Yayınları bir araya toplayarak iki cilt haline getirmiş; ‘’Kayıp Zamanın İzinde 1’’ (1556 sayfa) ve ‘’Kayıp Zamanın İzinde 2’’ (1592 sayfa).