Ortaçağ’a Girerken
Nietzsche’nin (1844 -1900) şöyle bir tespiti vardı; ‘’Uygarlık tarafından yok edilme tehlikesiyle karşı karşıya olan bir uygarlık çağını yaşıyoruz.’’
Bu bir öngörüydü…
Nietzsche’nin şu sözü de bir varsayımdı:
‘’Toplum yalnızca maddi arzuları tatmin etmenin peşinde koşup kültürün önemini göz ardı ederse, daha üstün ve daha soylu hiçbir şey düşünemeyen son erkekler ve son kadınlar sürüsüne dönüşecektir.’’
Nietzsche’nin bu tespitini ve varsayımını doğrularcasına uygarlığın kabalığa dönüştüğünü, kültürün göz ardı edildiğini ve etrafınızdaki her şeyin daha bir kötüye doğru gittiğini hissettiğiniz veya gözlemlediğiniz veya düşündüğünüz oldu mu?
Eğer cevabınız ‘’evet’’ ise bu konuda hiç de yalnız değilsiniz.
Bu tespitinizi doğrularcasına Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Portekizli yazar José Saramago (1922-2010) vefatından kısa bir süre önce 2007 yılında kendisiyle yapılan bir söyleşide yaşadığımız günümüzün tarifini en iyi şekilde yapan şu ifadeleri kullanmıştı;
‘’Özgürlüklerin giderek daraldığı, eleştirinin yer bulmadığı, çokuluslu şirketlerin, piyasanın totalitarizminin artık bir ideolojiye bile gerek duymadığı, dinsel hoşgörüsüzlüğün yükselişe geçtiği karanlık bir çağda yaşıyoruz.’’
Lübnan asıllı Fransız yazar Amin Maalouf da ‘’Çivisi Çıkmış Dünya’’ isimli eserinde (Yapı Kredi Yayınları, 2009) benzer şekilde ‘’medeniyetler çatışması’’ ve ‘’küreselleşme’’ adı altında uygulanan, bütün dünyada felakete yol açacak olan ve yaşamın devamlılığının olmazsa olmazı olarak gördüğü ‘’hoşgörü’’ kültürünü yok eden politikaları eleştirerek artık uygarlığın tükendiğinden bahseder.
Her zaman için bozulma ve yok olma önce çivilerin çıkmasıyla başlar.
***
Erdal Atabek, ‘’Tehdit altındaki kültür: Aydınlanma…’’ isimli makalesinde (Cumhuriyet, 12 Aralık 2011) aynı kötü gidişten bahseder.
Erdal Atabek yazısında özetle kötü gidişi şu şekilde anlatır;
‘’Aklın ve bilimin yaşamı yönetmesi olarak tanımlanabilen evrensel aydınlanma kültürü dünya ölçeğinde tehdit altına girmiştir.
Tehdit kaynaklarından birisi dünyada dogmaların ve önyargıların yükselmesidir.
Gerek din kaynaklı gerekse din dışı dogmalar Amerika başta olmak üzere bütün dünyada yükselmektedir.
İkinci tehdit kaynağı ise, küresel piyasa ekonomisidir. Bu ekonomik kültür, insan davranışlarını değiştirmekte, ‘alışveriş’i yaşamın odağı yapmaktadır.
İnsan davranışları bu iki tehdidin etkisiyle akıl ve bilimin dışına çıkmaktadır.
Düşünmekten vazgeçmiş, toplumsal olaylara ilgisini kaybetmiş, kendi dar yaşam alanına kapanmış insanlar toplumsal ilgiye kapalı bir hayat sürmektedirler.
Küresel piyasa ekonomisi insanların bütün ilgisini alışveriş çılgınlığına dönüştürmüş, insanlar artık neyi neden aldığını düşünmeden mal alıp para veren robotlara evrilmiştir.
Dogmalar, hurafeler, büyüler, burçlar, fallar, yıldız haritaları, ekranlar, giysi markaları, ünlülerin dedikoduları, cep telefonları, İPhone’ler, internet, Facebook ve Twitter günümüzün kültürel kaynaklarını oluşturmuştur.’’
***
Nietzsche’nin söylediği gibi toplum kültürün önemini göz ardı ederek yalnızca maddi arzuları tatmin etmenin peşinde koşan, daha üstün ve daha soylu hiçbir şey düşünemeyen son erkekler ve son kadınlar sürüsüne dönüşmek üzere koşar adım gitmektedir.
Einstein’ın bir sözü vardı;
’’Benim yaşamam için bir kalem, müsvedde kâğıdı ve bir de uyumak için divan yeter. Biraz lüks olacak ama bir de kemanım olsun isterim. Abartılı yaşam biçimi domuzlara mahsustur.’’
Ne yazık ki abartılı bir yaşam biçimi salgın bir hastalık gibi sarmıştır dünyayı…
Ayrıca şu sözü de vardı Einstein’ın;
‘’Bir kişi mesleği ne olursa olsun eğer tarihten, edebiyattan, felsefeden ve sanattan nasibini almamışsa Pavlov’un köpeğinden farksızdır.
Günümüz dünyasında artık ne edebiyat kaldı, ne tarih, ne felsefe ve ne de sanat…
Edebiyatsız, tarihsiz, felsefesiz ve sanatsız bir insanlığın sonucu muhakkak ki Einstein en açık biçimde ifade ettiği şekilde olacaktır.
***
01-02 Aralık 2011 tarihinde ülkemizde konferans vermeye gelen Fransız düşünür Alain Badiou’nun en büyük tespiti; ‘’hakikat var değildir, hakikat olur’’ şeklindedir.
Badiou’nun söylediği gibi, bilimsel bir ‘’algı yönetimi’’ desteği ile günümüzde her yerde ‘’kara’’ olan ne varsa insanlara ‘’ak’’ olarak sunulmuştur. Bu şekilde insanlar aklı kullanmayı ve sorgulamayı unutmuşlardır.
***
Tüm bu gelişmelerin sonucu olarak tüm Avrupa ve Amerika ırkçı bir politikanın, vahşi bir kapitalizmin, sosyal demokrasiden tamamen uzak totaliter bir piyasa ekonomisinin ve uluslararası şirketlerin; tüm İslam dünyası da daha bağnaz, daha dogma ve daha karanlık bir geleceğin pençesine düşmektedir.
Tüm dünyada aklın ve bilimin üzerine dinin ve dogmanın vesayeti tekrar başlamaktadır.
Hani günümüzde mevsimleri sayarak Arap baharı, yazı, kışı diyorlar ya…
Baharın geldiği iddia edilen o ülkelerde eskileri mumla aratacak daha bağnaz, daha tutucu, daha gerici, daha karanlık ve daha işbirlikçi rejimler gelmektedir.
***
Dünya böyleyken ülkemizdeki durum da farklı değildir.
Akşam Gazetesi’nden Şenay Yıldız yazar Alev ALATLI ile bir söyleşi yapar. (Akşam Gazetesi, 12 Eylül 2011)
Şöyle başlıyor yazısına Şenay Yıldız;
‘’Aşağıda okuyacağınız söyleşiyi yapmak için kapısını çaldığım Alatlı, yakında piyasaya çıkacak olan 'Beyaz Türkler Küstüler' isimli kitabı için son rötuşları atıyor. Yeni kitabında, Türkiye'de paçozluğun her alanda hâkim olmasından duyduğu endişeyi dile getirecek olan Alatlı, Cüppeli Ahmet Hoca'dan İvana Sert'e, Ertuğrul Özkök'ten Serdar Turgut'a, Ayşe Arman'dan Rahşan Gülşen'e pek çok ismin 'paçozlaşma' olarak kavramlaştırdığı tavır ve yazılarını eleştiriyor, paçozlaşma sürecinin Beyaz Türkler'i küstürdüğünü ve eblehleşmeyi tetiklediğini anlatıyor.’’
Alatlı şöyle devam ediyor söyleşisinde;
‘’Çünkü matematiksiz teknoloji, biyolojisiz çevre, notasız müzik... olmaz. Bunları yerine oturtamadığınız sürece sadece tüketicisiniz. Böyle giderse, Türkiye sadece tüketici kulvarında kalmaya mahkûmdur. Bu eblehleşme sadece tüketiciliğe iter. Yazık, Halide Edip'e boşu boşuna mandacı, vatan haini denmiş. Bugün manda zaten gerçekleşti. ABD'ye eğitim için giden paraları görün, sizin Sulukule'den çıkan Sibel Can'ınızın evi Miami'de! Bu nasıl bir gidişattır, kaçıştır? Askerî otoritenin baskısı falan derler ya, eblehliğin, paçozluğun baskısı kadar büyük bir baskı yoktur. Çünkü paçoz, paçoz olmayanı göremez.’’
Bu paçozların, bu eblehlerin TV’lerde her gün onlarca örneğini görmekteyiz.
***
On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı devlet adamı ve şâiri Keçecizade İzzet Molla'nın bir deyişi vardı. Deyişin aslı Osmanlıca;
''Meşhurdur ki fısk ile olmaz cihan harap
Eyler onu müdahanei âliman harap''
Türkçesi şu;
’’Cihan ahlaksızlıkla harap olmaz
Onu âlimlerin dalkavukluğu harap eder.’’
Çoğalan günümüzde sadece paçozlar ve eblehler de değildir. Günümüzde hiçbir devirde olmadığı kadar âlimler de dalkavukluğa başlamıştır.
Şairin söylediği gibi bu hiç de iyi bir gidiş değildir.
***
Doğan Kuban da ‘’Bilim Teknik’’ Dergisi’nin 28 Mart 2008 tarihli nüshasında ise şöyle yazıyordu;
‘’La Monde Diplomatique ise yıllarca önce 'Kendi Kültürleriyle Hasta Olan Toplumlar' adlı bir küçük kitapçık yayınlamıştı.
Yazar Claude Julien 'in makalesinde Petain Dönemi'nde egemen olan ruh halinin bütün bir toplumsal sınıfı etkilemiş olduğunu anımsatır.
Türkiye'de olan da budur.
Kırsal kültür zaten üstünkörü var olan çağdaşlık düşüncesini esir ya da satın almıştır.’’
Zaten çöküşün, geri gidişin tek bir nedeni olmaz.
***
Fransız düşünür Alain Badiou da benzer şekilde kötü gidişten şikâyet eder. Badiou’ya göre sorunun temelinde felsefesizlik yatmaktadır ve günümüzde felsefenin siyasetle bağları kopuk gibidir.
Çözüm olarak bizim siyasetin yeniliklerini karşılayıp kucaklayacak bir felsefeyi üretmemiz gerekmektedir. (Cumhuriyet, 11 Aralık 2011, s.12)
***
Uygarlığın bu çöküşünün başlangıcı aslında yeni değildir.
Jean-Jacques Rousseau, 1755 yılında yayınladığı uygarlığın eleştirisini yaptığı bir kitabında (İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı ve Temelleri Üzerine, Jean-Jacques Rousseau, Morpa Kültür Yayınları, Mart 2006) insanlığın altın çağını yerleşik düzene geçmesiyle, toprak ve madenleri işlemesini öğrenmesiyle yitirdiği, "işbölümü" ve "özel mülkiyet"in uygarlaşma sürecini daha başından sakatladığı iddia eder.
***
Ve günümüze uygun bir hikâye;
Zamanın behrinde doğuda at ticareti yapılmaktadır ve insanlar kaliteli at almak için bu yöreye gelmektedirler. Vatandaşın biri uzun bir aradan sonra yöreye gelir ve at almak istediğini belirtir. Eski ticaretlerinden aklında kalan "dürüst" alışveriş imajı aynen sürmektedir. Gençten adamlar olmayacak atlara olmayacak rakamlar talep ederler. Ne atlarda ne de alışverişin doğasında kalitenin esamisi okunmaktadır. Yorgundur, köyün meydanına gelir kahvede bir dedenin yanına oturur ve durumu anlatır... "Eskiden böyle değildi" der ve dede "o güzel insanlar o güzel atlara binip gittiler" der.
‘’O güzel insanlar o güzel atlara binip gittiler.’’
Bu söz Yaşar Kemal’in ‘’Yusufçuk Yusuf’’ adlı romanının giriş cümlesidir.(‘’Yusufçuk Yusuf’’, Yaşar Kemal'in ‘’Akaçasazın Ağaları’’ üçlemesinin ikinci cilt romanıdır.) Ayrıca romanın son cümlesi de şu şekildedir; "O güzel atlar o güzel insanları aldılar çektiler gittiler."
Bu söz Necip Fazıl’ın 1973 tarihli ‘’Boş ufuklar’’ şiirinde de yer alır;
‘’Ne kervan kaldı, ne at, hepsi silinip gitti
İyi insanlar iyi atlara binip gitti.’’
***
Yukarıda alıntılandığı gibi dünyamızda artık özgürlükler giderek daraldı, eleştiriye yer kalmadı, çokuluslu şirketlerin ve piyasanın totalitarizmi aldı yürüdü, hiçbir ideolojiye yer kalmadı, dinsel ve ırksal hoşgörüsüzlük yükselişe geçti…
Merak etmeyin küresel ısınmayı, buzul çağına girmeyi…
Karanlık, kapkaranlık bir çağa giriyoruz…
Tarihin sarkacı, geçmişte hiç olmadığı kadar insafsızca karanlığa doğru savrulmaktadır…
Her yerde ve her seviyede paçozluk ve eblehlik diz boyu hale geldi…
Bütün dünyayı Neron’lar sardı.
Bu dünyanın çivisi çıktı çivisi…
Etrafınızda boşuna aramayın, Yaşar Kemal’in, Necip Fazıl’ın söylediği gibi; bildiğiniz ‘’o iyi insanlar o iyi atlara binip gittiler.’’
2013 yılına girerken iyi atları, iyi insanları, daha iyiyi ve daha güzeli boşuna beklemeyin...
Yeni yıl diye Ortaçağ karanlığına doludizgin gidiyoruz...
Saygıdeğer okuyucular! Sabredip buraya kadar okuyabilmişseniz ben yine de sizlere yeni yılda mutluluk ve esenlikler diliyorum...
Osman AYDOĞAN