Bir Devrimcinin Güncesi

29 Ekim 2024

Mustafa Kemal Atatürk, Sofya’da askerî ataşe iken İstanbul’da kalan yaveri Salih Bozok’a çok mektup yazıyor. O günlerde Salih'e yazdığı bir mektubunda da evlilik hususundaki düşüncelerinden bahsediyor. Mustafa Kemal Atatürk, 18 Ekim 1914 tarihli mektubunda Salih Bozok’a aynen şöyle yazıyor:

                                                                        "Sofya, 18 Teşrinievvel 1330 (18 Ekim 1914)

Güzel gözlü, burma bıyıklı Salih'im,

Yeni evlenen bir zatın gönlü hayat, aşk ve saadet hisleıiyle meşbudur (doludur). Bu en kıymetli bir zamandır. İnsanlar hayatında bu nurlu ve sürurlu (sevinçli) dakikaları ölünceye kadar hep aynı suretle mütehassis olarak pek mühim ve hayatı için talihi bir hadise olarak yad ve tahattur eder (hatırlar). Sen bunu kendinden bilirsin. Ben bunu tecrübe etmedim. Fakat az çok hayatı ve insanları tahlil ettiğim için bu neticeyi buldum. Hayatın vücuhundan (çeşitli yönlerinden) birkaçını görenler evlendikten sonra gayri mekşuf (keşfediilmemiş) olan vücuhunu (yönlerini) da bizzarure müşahede ederler. Bu müşahede pek tatlı olabildiği gibi pek acı da olabilir. Biz Fuat için latif ve saadetli manzaralarla hayat-ı izdivaciyesinirı (evlilik hayatının) tetevvücünü (taçlanmasını) dua edelim. Bir Fransız şairi hayatı şöyle tavsif ediyor:

‘La vie est breve, (Hayat kısa,)
 Un peu de reve, (Biraz hayal,)
Un peu d’amour, (Biraz aşk,)
Et puis bonjour... (Ve sonra merhaba...)

La vie est vaine, (Hayat boş,)
Un peu de peine, (Biraz öfke,)
Un peu d’espoir, (Biraz umut,)
 Et puis bonsoir.’ (Ve sonra elveda.)

Salih, bunları ezberle. Ve sen hayatı nasıl anladınsa ona göre bunlardan birini benimse.                                                                                                                           M. Kemal''

(Mektuptaki parantez içindeki açıklamalar, mektubun orijinlinde bulunmuyor.)

Bu mektup, Hıfzı Topuz’un ‘’Gazi ve Fikriye ‘’ (Remzi Kitapevi, 2020) adlı  kitabından Lord Kinross’un ‘’Atatürk’’ (Altın Kitaplar, 2018) adlı kitabına birçok kaynakta yer alıyor.

Mustafa Kemal Atatürk’ün mektubunda şiiri alıntıladığı Fransız şair ise Fransız asıllı İngiliz Şair George du Maurier (Asıl adı: George Louis Palmella Busson du Maurier)’dir.  Mustafa Kemal’ Atatürk’ün Fransız Şair George du Maurier’den alıntıladığı şiirin adı ise ‘’Peu de chose’’ (Küçük şey) Şiirin orijinalinde bazı dizeler yer değiştiriyor.

Peu de chose

La vie est vaine,
Un peu d’amour,
Un peu de haine,
Et puis—Bonjour!

La vie est brève:
Un peu d’espoir,
Un peu de rève
Et puis—Bon soir!

Ve bir şarkı

Bu mektuptan yola çıkarak Şarkıcı Fikret Kızılok bir şarkı besteliyor. Şarkıda mektupta geçen Fransız şairden alıntı şiir bir tekerleme olarak yer alıyor. Ancak bu şarkının sözleri Mustafa Kemal Atatürk’ün Salih Bozok’a yazdığı bu mektupta yer almıyor. Bu şarkı sözleri Mustafa Kemal Atatürk’e ait diğer anılarında geçen bilgilerden derlenip şarkıya uyarlanıyor. Bu şarkı Fikret Kızılok’un ‘’Bir Devrimcinin Güncesi’’ albümünde yer alıyor. Şarkının sonunda adı duyulan Dimitrina Kochareva ise Atatürk'ün Sofya'da askerî ataşe olduğu dönemdeki kız arkadaşı oluyor. Dimitrina Kochareva ise Bulgar bir generalin kızı oluyor.

Fikret Kızılok’un şarkısının sözleri şu şekilde yer alıyor:

(Mektupta geçen Fransız Şairin şiiri şarkıda nakarat olarak yer alıyor. Bu nakarat kısmı hariç)

‘’Sofya'da hayat güzel geçiyordu
Fransızcamı geliştirmiştim
Ne de olsa davetli sürgün hayatı
Diplomatik misyonların davetleri
Ziyafetler, açılışlar, akşam yemekleri...
Memleketim için ne gerekiyorsa
Buradan yapmaya çalışıyordum
Arkadaşlarımla yazışmayı hiç aksatmadım
Zaman, bizim zamanımızı bekliyordu

Bir gün Sofya'nın müzikli bir çay bahçesinde
Birden yanı başıma bir Bulgar köylüsü geldi
Garson, onunla ilgilenmekten hoşlanmadı
Köylü: "Bulgaristan, benim çalışmamla yaşatılıyor."
"Bulgaristan benim tüfeğimle korunuyor."
"Verin çayımı pastamı, alın parasını." dedi
Ben de köylüden yana çıktım
"Benim de köylüm böyle olmalı." dedim
"İşte böyle olmalı!"

Dimitrina, General Ratçov Patrov'un kızıydı
Onunla sık sık beraber olmak durumundaydık
Babası Bulgar müdafaa vekiliydi
Davet eder, her seferinde gelirdim
Kızıyla dans ederdik
Ondan çok hoşlanırdım
Konu dönüp dolaşıp siyasete gelince
"Kadın erkek eşitliği" derdim Dimitrina
"Seçim hakkı, seçilme hakkı"
"Kadınların her türlü özgürlüğü olmalı."
Dimitrina da "Bu Avrupa'da bile yok ki Mustafa?
"Türkiye'de ne zaman olur?"
"Çok yakında." derdim Dimitrina
Hem de çok yakında...
Kadınlar yeniden doğuracaklar kendilerini."

Fikret Kızılok’un bu şarkısının yer aldığı albümünün adı gibi gerçekten de şarkı ‘’Bir Devrimcinin Güncesi’ oluyor.

Osman AYDOĞAN

Şimdi şarkıyı dinleme zamanı:

Fikret Kızılok - La vie est Breve:
https://www.youtube.com/watch?v=CX5QiuMIDhw